Δευτέρα 13 Αυγούστου 2018

Χρίστος Παπαγεωργίου - Κριτική στα ΠΟΙΗΜΑΤΑ του Γιάννη Τσίγκρα

***
Ρουλα Παλαμαρη
Χθες στις 9:40 π.μ.
ευχαριστω τον κ.Χριστο Παπαγεωργιου..
για την κριτικη του στο εργο του
αγαπημενου μου αδελφου..
ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΙΓΚΡΑ.


Ο Basilis Laliotis κοινοποίησε ένα σύνδεσμο στην ομάδα Ενδυμίων Εκδοτική Παρέμβαση.
Χθες στις 12:37 π.μ.



diastixo.gr
Γιάννης Τσίγκρας: «Ποιήματα»
Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: ο φίλος Βολιώτης ποιητής και…
3 σχόλια
Basilis Laliotis και 25 ακόμη

Μου αρέσει!

Σχόλια
πολύ ωραίο κείμενο,απλό και κατανοητό!

1
Διαχείριση

Μου αρέσει!
1 ημέρα
καλος κριτικος και φιλος του αδελφου μου Γιωργο.καλημερα!

1
Διαχείριση

Μου αρέσει!
1 ημέρα
Ρουλα καλημέρα!

1
Διαχείριση

Μου αρέσει!
1 ημέρα
******************


 Γιάννης Τσίγκρας: «Ποιήματα»


Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: ο φίλος Βολιώτης ποιητής και πεζογράφος Γιάννης Τσίγκρας, που γεννήθηκε το 1952 και πέθανε απροσδόκητα το 2016, πρόλαβε να γράψει σε όλη του τη ζωή πάνω από χίλια τριακόσια ποιήματα, ρεαλιστικά, μυθικά, αναλυτικά, αναφορικά, παρά τον περιορισμένο αριθμό των στίχων που, στην πλειονότητά τους, δεν ξεπερνούν τη μισή σελίδα. Αυτά είναι τα δεδομένα: τώρα ο εκδότης του «Ενδυμίωνα» Βασίλης Λαλιώτης, σε συνεργασία με τον επίσης Βολιώτη ποιητή Νίκο Βαραλή και την αδερφή του ποιητή, Ρούλα, τυπώνει αυτά τα ποιήματα, τα οποία σχεδόν στο σύνολό τους (αν εξαιρέσει κανείς τη συλλογή Κύκλω, που περιείχε ελάχιστα ποιήματα), δημοσιεύονται πρώτη φορά, πράγμα που είχε αποφασιστεί να γίνει όσο ο ποιητής ήταν εν ζωή, κάτι που δεν επετεύχθη, έτσι τώρα τυπώνονται εις μνήμην. Το βιβλίο, απ’ όσο φαντάζομαι αφού δεν έχει διανεμηθεί στα βιβλιοπωλεία, τυπώνεται περιοδικά με βάση τους συνδρομητές και αυτό βέβαια θεωρείται λογικό, αφού το κόστος ενός βιβλίου χιλίων περίπου σελίδων ασφαλώς και είναι δυσβάσταχτο για έναν μικρό οικονομικά εκδοτικό οίκο, ο οποίος και δεν διαθέτει το ανάλογο μπάτζετ. Ένα αντίτυπο των ποιημάτων του φίλου μου Βολιώτη –καλύτερος ποιητής από εκείνον δεν γεννήθηκε στην πόλη του, είναι ο πρώτος των πρώτων, με τεράστιο αισθητικό βάρος και πανελλαδικά– δημιουργού Γιάννη Τσίγκρα, μέσω του εκδότη Γιώργου Τζεβελεκάκη (ο οποίος ετοιμάζει την έκδοση των ποιημάτων του Γιάννη σε έναν τόμο περίπου τετρακοσίων εβδομήντα σελίδων, μεγάλων διαστάσεων), έφτασε στα χέρια μου και, όταν το κράτησα, η συγκίνηση κυριολεκτικώς με κατέβαλε. Αξίζουν λοιπόν συγχαρητήρια τόσο στον Βασίλη Λαλιώτη όσο και στον Γιώργο Τζεβελεκάκη (γι’ αυτό που πρόκειται να μορφοποιήσει), όπως επίσης και στον Νίκο Βαραλή για την αξιομνημόνευτη προσφορά του. Απ’ την πλευρά μου, πλην δύο κριτικών που δημοσιεύτηκαν στην Αυγή της Κυριακής για δύο συλλογές διηγημάτων του Τσίγκρα από τις Εκδόσεις Νεφέλη, καταθέτω και το παρόν κείμενο προκειμένου –δεν το κρύβω– να ευαισθητοποιηθούν πολλοί αναγνώστες και να θελήσουν να προμηθευτούν τον τόμο. Συνεχίζουμε, λοιπόν.

Ο Γιάννης Τσίγκρας υπήρξε ένας βαθύς διαλογικός δημιουργός. Έγραφε με την ίδια ευκολία για θέματα υπαρξιακά και παράλληλα έκρινε μύθους βγαλμένους από την υποβαθμισμένη γειτονιά του, στην οποία πέρασε ολόκληρη τη ζωή του. Τρεις όμως ήταν οι άξονες πάνω στους οποίους οικοδόμησε την τέχνη του. Κατ’ αρχάς, η πίστη του στα Θεία. Είναι αλήθεια πως ο αγνός, αθώος, ανιδιοτελής, ντροπαλός άνθρωπος που ήταν, έβρισκε ανάπαυση ψυχής στη θρησκεία. Ο Γιάννης μας ήταν θρήσκος, δεν το έκρυβε και μάλιστα σε εποχές που μια τέτοια ιδιότητα σήμαινε ακόμη και χλευασμό. Σε πάρα πολλά ποιήματα, που ξεπερνούν ίσως τα διακόσια (δεν κατάφερα να τα μετρήσω), ο Γιάννης γράφει για τον Θεό, τον Χριστό, τους αγγέλους που τον προστάτευαν, τις εκκλησίες μέσα στις οποίες υμνούνται τα Θεία, οσίους και αγίους της χριστιανικής παράδοσης κ.λπ.

ΑΝΟΙΞΑΝΤΟΣ ΣΟΥ ΤΗΝ ΧΕΙΡΑ
Η αλισάχνη, σκόνη μιας θάλασσας πικρής,
με χτυπάει στα μάτια, θολώνει το νου η καταιγίδα,
βουλιάζω, Κύριε, δώσ’ μου το χέρι σου, σήκωσέ με.
Κάποτε, όταν από Σίμωνα μ’ ονόμασες Πέτρο,
κρυφοκαμάρωνα
αν κι ήξερα –γνώση που είχα από παιδί–
πόσον εύκολα βουλιάζουνε οι πέτρες.
(σελ. 141)

Ο δεύτερος άξονας έχει να κάνει με τη συνομιλία του τόσο με τη διαδικασία την ποιητική όσο και με το παραγόμενο αποτέλεσμα, που είναι το ποίημα. Πράγματι, ό,τι και αν είχε στο μυαλό του ο Τσίγκρας για να καταγράψει, το περνά απ’ την κρησάρα της ίδιας του της τέχνης. Με αυτό το γεγονός δεν ήθελε να ξεχωρίσει, να κάνει τους άλλους (όπως καλή ώρα εμείς) να πουν πως τον ενδιέφερε η δομή από το αποτέλεσμα ή η χρησιμότητα από το περιττό, το αντίθετο, δεν μπορούσε να λειτουργήσει διαφορετικά, επιθυμούσε να γίνει εμφανές το ότι ο ποιητής και είναι αλλά και δεν είναι ένα πρόσωπο συμβολικό, ίσως πιο ευαίσθητο, ίσως πιο ταλαιπωρημένο, ίσως πιο ευάλωτο. Πολλοί ποιητές συνομίλησαν κατά καιρούς με αυτά που γράφανε, στον Τσίγκρα όμως αυτή η προσπάθεια λαμβάνει γενικευμένη γνωμάτευση λογοτεχνική – ίσως σε πάνω από εννιακόσια ποιήματα, τέτοια που να πλησιάζουν τη μανιέρα, τον τρόπο δηλαδή που επιθυμούσε να τα κατασκευάζει.

ΝΑ ΤΙΣ ΚΑΡΦΩΝΕΙΣ
Τις λέξεις που έφερε ο άνεμος
να τις καρφώσεις πάνω σου κι ας ματώσεις
γιατί κανένα ποίημα δεν χτίζεται χωρίς πόνο,
μπαίνουμε εντός του αρτιμελείς
και βγαίνουμε (αν βγούμε) τυφλοί, μονόχειρες
με πατερίτσες.
Δεν ανθίζουν τα ποιήματα, μόνον αφήνουν σημάδια
τύπους των ήλων
και μια μυστήρια μουσική, σαν την ουρά των κομητών,
τ’ ακολουθεί.
(σελ. 190)

Ο τρίτος και τελευταίος μεγάλος άξονας στην τέχνη του Τσίγκρα είναι ο θάνατος. Πράγματι, βιώνει τον θάνατο σχεδόν όλων των δικών του, μιλά σαν να πρόκειται να πεθάνει την επόμενη ώρα και (παρότι τα ποιήματα δεν ακολουθούν χρονολογική σειρά, δεν μεταφέρονται δηλαδή στο βιβλίο με τη σειρά που γράφτηκαν, άρα κάποιο θα προηγείται και κάποιο άλλο έπεται) έχοντας βυθιστεί σε πηγάδια μοναξιάς, αντιμετωπίζει τον θάνατο με εξαιρετική ψυχραιμία, του απευθύνει τον λόγο και του καθιστά σαφές ότι δεν φοβάται. Βέβαια, το ότι και ο ίδιος πεθαίνει τόσο νέος, από τη μια μάς θλίβει, από την άλλη όμως μας ανακουφίζει, αφού σε όλη του τη ζωή εξόρκιζε τον χάρο, τον διακωμωδούσε, τον πρόσβαλε, τον αγνοούσε.
Είναι αληθινά τεράστιο το παλμαρέ των μύθων του Τσίγκρα, είναι αληθινά τεράστια η ικανότητά του να μετατρέπει το λάθος σε σωστό, το απίστευτο σε πειστικό, το υπερρεαλιστικό σε ζώσα καθημερινότητα.
Ο,ΤΙ ΑΝΑΔΕΙΚΝΥΕΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ
Έφυγαν όλοι και μου άφησαν
τη μουσική
φόδρα
του πανωφοριού τους,
μια λάμπα που ανάβει δύσκολα
κι ένα κομμάτι πηλό,
να φτιάξω τα, αέρινα, ομοιώματά τους,
να αναδείξω
ό,τι, τελοσπάντων, από εκείνους,
συγκρατεί η μνήμη.
Έφυγαν όλοι, με τσέπες άδειες από βότσαλα
κι αυτό σημαίνει ότι
επιδιώκουν την αιώνια ξενιτεία.
Έφυγαν δίχως να με ρωτήσουν αν αντέχω
ένα χώρο άδειο σαν τον ουρανό,
μιαν απουσία αναπνοής,
κάποια του νεύματός τους
απροσδιοριστία.
(σελ. 502)
tsigkras
Το οπλοστάσιο των ερεθισμάτων του Τσίγκρα όμως ήταν απεριόριστο. Και γιατί δεν έγραψε; Για το ξύλινο ποδάρι του πατέρα (παράσημο απ’ τη συμμετοχή του στον Εμφύλιο), για τους μαχαλόμαγκες της Νεάπολης και της λεωφόρου Αθηνών όπου ζούσε, για περίεργους γειτόνους, φτωχούς και ανήμπορους, για διάφορα χαρακτηριστικά μέρη της πόλης του Βόλου, για τα παιδικά χρόνια, για την εφηβεία, για κουρεία, ραφεία, καταστήματα της γενέτειρας, για τα χρόνια των σπουδών στην Αθήνα, για απώλειες, απουσίες, στερήσεις. Είναι αληθινά τεράστιο το παλμαρέ των μύθων του Τσίγκρα, είναι αληθινά τεράστια η ικανότητά του να μετατρέπει το λάθος σε σωστό, το απίστευτο σε πειστικό, το υπερρεαλιστικό σε ζώσα καθημερινότητα. Απ’ ό,τι μας δίνεται να καταλάβουμε, ο ποιητής κατέγραφε όσα έβλεπε από το παραθυράκι του περιπτέρου στο οποίο και εργαζόταν, όχι για να λειτουργήσει ποιητικά και μόνο, αλλά για να τα μετατρέψει σε τέχνη με τον τρόπο που μόνο ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά και που δεν ήταν άλλος από την αφαίρεση, το μέλι και το λεμόνι, με τα οποία τα συνόδευε.
Δύο μήνες παιδεύτηκα με τα ποιήματα του Γιάννη Τσίγκρα προκειμένου να ταυτιστώ μαζί τους, να εντοπίσω το μέγεθός τους, να βρω τη γενιά μας, εκεί στις αρχές της μεταπολίτευσης, στη «Σκοπιά των Νέων» του Ταχυδρόμου, με μουσικές και βιβλιοπωλεία, με θέατρο και κινηματογράφο, με βόλτες και φιλολογικές αντεγκλήσεις, με όλους τους ήρωες που ο ποιητής περνά στα γραπτά του, από τον Ταρκόφσκι έως στον Μάριο Χάκκα. Επειδή λοιπόν ο σκοπός (δεν μου αρέσει να χρησιμοποιώ πομπώδεις εκφράσεις και λέξεις, εδώ όμως είναι η πραγματικότητα) είναι ιερός, επειδή ένας μικρός εκδότης αποφασίζει κάτι πάνω από τις δυνάμεις του, προκαλώ και προσκαλώ όλους να γίνουν συνδρομητές και να παραγγείλουν το βιβλίο, κυρίως ως αφιέρωση στη μνήμη ενός ποιητή, ο οποίος όσο ζούσε αγαπούσε τους πάντες, δεν έκανε εχθρούς, δεν προσπάθησε ούτε καν να προωθήσει το έργο του και, τέλος, αισθανόταν ντροπή και κοκκίνιζε ακόμη και όταν κάποιος εκστόμιζε για εκείνον την τόσο βαριά λέξη: ποιητής.

Ποιήματα
Γιάννης Τσίγκρας
Ενδυμίων
960 σελ.
ISBN 978-960-9545-59-4
Τιμή €40,00
Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)